Geschiedenis van de kinderbescherming

Op 1 januari 2015 is de nieuwe Jeugdwet in werking getreden. Gemeenten kregen in het nieuwe stelsel de regie over de jeugdzorg en de jeugdbescherming. De taken van de Raad voor de Kinderbescherming zijn in het nieuwe stelsel ongewijzigd. Wel kreeg de RvdK te maken met ongeveer 400 nieuwe partners, de gemeenten.

Om de gemeenten goed te kunnen adviseren en om de dienstverlening voor kinderen en ouders optimaal te laten verlopen, heeft de RvdK adviesteams opgezet. Deze teams met pedagogische en juridische kennis adviseren de gemeenten bij complexe gezinssituaties.

In de jaren negentig herziet de Raad zijn organisatiestructuur op basis van zijn nieuwe kerntaken. Dit leidt tot de oprichting van 1 landelijke Raad voor de Kinderbescherming en verschillende lokale vestigingen. Bovendien neemt de Raad meer pedagogen en psychologen in dienst.

In 1995 verschuift de uitvoering van de ondertoezichtstelling bovendien definitief van rechter naar gezinsvoogdij-instellingen.

Scheiding van onderzoek en zorg

In de jaren zeventig en tachtig is er kritiek op de jeugdbescherming in Nederland. De hulpverlening moet dichterbij huis plaatsvinden, het liefst in het gezin zelf. Er is bovendien kritiek op de werkwijze van de Raden voor de Kinderbescherming. De commissie Gijskens en commissie Vliegenthart doen daarom onderzoek naar hun werkwijze. Zij vinden onder andere dat de raadsmedewerkers deskundiger moeten zijn. Bovendien zouden (gezins)voogdij-instellingen voortaan de ondertoezichtstelling moeten uitvoeren en niet de rechter.

In 1989 wordt de Wet op de Jeugdhulpverlening aangenomen. Vanaf dat moment moeten de Raden voor de Kinderbescherming zich richten op onderzoek en advies. Andere organisaties nemen de zorg en hulpverlening op zich.

Vanaf 1956 gaan de Voogdijraden op in de Raden voor de Kinderbescherming. Elk arrondissement heeft zijn eigen Raad. Een Raad bestaat uit een college van vrijwillige burgers (de eerdere Voogdijraad) en een uitvoerend bureau. Het bureau doet onderzoek, zodat het college zijn advies goed kan onderbouwen. Bij het bureau gaan steeds meer professionele maatschappelijk werkers werken.

In 1922 wordt de ondertoezichtstelling ingevoerd. Het kind kan in een zorgelijke situatie voortaan wel bij zijn ouders blijven wonen, maar dan moet het gezin verplicht begeleid worden door een gezinsvoogd. Er worden speciale kinderrechters aangesteld, die deze ondertoezichtstelling uitspreken. Zij krijgen ook de leiding over de uitvoering van de ondertoezichtstelling.

In 1905 worden de Voogdijraden ingesteld. Burgers en organisaties kunnen hier kinderverwaarlozing melden. De Voogdijraden adviseren de rechter, zorgen dat kinderen opgevangen worden en zien toe op de kindertehuizen. In de Voogdijraden zitten vooral vrijwillige burgers, ondersteund door een aantal betaalde medewerkers.

In 1901 worden de Kinderwetten aangenomen. Er komen maatregelen om kinderen te beschermen en er komen nieuwe regels in het jeugdstrafrecht. Het is vanaf dat moment mogelijk om kinderen bij hun ouders weg te halen en een voogd het gezag over een kind te geven.

Al ruim voor 1900 bouwen rijke burgers en kerken burgerweeshuizen. Weeskinderen worden hier opgevangen en verzorgd. Ook kinderen waarvan de ouders niet in staat zijn tot zorg, kunnen hier terecht. Toch kunnen burgerweeshuizen en kindertehuizen de kinderen niet bij wet beschermen. Als de ouders hun kinderen bijvoorbeeld tegen hun zin komen ophalen, dan kan niemand ze tegenhouden.