Bescherming | Initiatieven & cijfers

Initiatieven & cijfers

De bescherming van kinderen is de bekendste taak van de Raad voor de Kinderbescherming. We zetten ons in voor situaties waarin de veiligheid en ontwikkeling van een kind in gevaar zijn.

Als er ernstige zorgen zijn over het veilig opgroeien van een kind, zijn er mogelijk kinderbeschermingsmaatregelen nodig. Om te beoordelen welke (gedwongen) interventie, begeleiding of hulp er nodig is voor het veilig opgroeien van een kind, doet de RvdK onderzoek. Dit noemen we een beschermingsonderzoek. Van de verzoeken die we krijgen en in behandeling nemen, eindigt ongeveer 70% in een verzoek tot een kinderbeschermingsmaatregel aan de kinderrechter.

Kinderbeschermingsmaatregelen zijn:

De ondertoezichtstelling (OTS). Ouders krijgen hierbij verplicht begeleiding en hulp bij het verbeteren van de opvoedsituatie van hun kind. Soms wordt tegelijkertijd - als de situatie thuis zo ernstig is en hulp thuis onvoldoende oplossing biedt - bij deze maatregel ook aan de kinderrechter gevraagd om toestemming (een machtiging UHP) om een kind tijdelijk elders te laten wonen.
De gezagsbeëindigende maatregel. In uitzonderlijke gevallen wordt na onderzoek het gezag van ouders over hun kind beëindigd. Ten opzichte van 2020 is hier een duidelijke daling waarneembaar.

Geweld van generatie op generatie: hoe stop je het?

In 2024 organiseerde de Raad voor de Kinderbescherming in de Week tegen de Kindermishandeling voor de derde keer een talkshow voor professionals in de jeugdhulp: ‘De Raad in gesprek’. Het thema dit jaar was het doorbreken van het patroon van kindermishandeling van generatie op generatie. Uit onderzoek blijkt dat 1 op de 3 slachtoffers van kindermishandeling het patroon van geweld niet kan doorbreken en toch ook zelf zijn of haar eigen kinderen mishandelt. Ondanks dat zij zich hebben voorgenomen om nooit zo te worden als hun ouders. Het zien van geweld, leidt vaak tot geweld.

Ruim 850 professionals en studenten volgden de talkshow in een livestream. De belangrijkste conclusie van de ervaringsdeskundige en experts die deelnamen: de cirkel van huiselijk geweld is te doorbreken. Er zijn goede voorbeelden in het land waarbij hulpverleners op 1 locatie met elkaar samenwerken om zowel de slachtoffers, de kinderen, als degene die het geweld heeft gebruikt, te helpen.

De RvdK probeert trauma in het onderzoek te signaleren. We brengen onder de aandacht dat medewerkers in gesprekken het onderwerp kindermishandeling ter sprake brengen. In ons advies beschrijven we de hulp die in een bepaald gezin nodig is. Dat kan gaan om traumatherapie, opvoedingsondersteuning of het begeleiden van een ouder die moeite heeft om zijn of haar emoties te reguleren. Ook het inzetten van betrokkenen uit ondersteunende netwerken van gezinnen werkt heel goed, is onze ervaring. De stress van ouders vermindert als anderen hen ondersteunen in heel praktische zaken. Minder stress kan op zichzelf al leiden tot minder kindermishandeling en geweld.

Samenwerking in de proeftuin

Hoe kunnen we de jeugdbescherming verbeteren en wat is effectief in de praktijk? Deze vragen staan centraal in de regionale proeftuinen in het kader van het Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming. In 2024 onderzocht de Raad voor de Kinderbescherming samen met partners elementen van een toekomstige werkwijze.

Voor de RvdK lag de focus in 2024 op het vormgeven van de samenwerking met het te ontwikkelen regionaal veiligheidsteam en het wijkteam. Onder andere op basis van het advies van de commissie Van Dooijeweert is de ontwikkelrichting van de bewindspersonen op dit punt dat er, na optimale inzet en analyse in het vrijwillig kader, altijd onafhankelijke toetsing met waar nodig aanvullend onderzoek moet worden verricht. Op basis hiervan wordt de kinderrechter vervolgens van onafhankelijk advies voorzien.

De RvdK gelooft in verbetering van de samenwerking. In de proeftuinen zoekt de RvdK daarom naar optimale aansluiting met de wijkteams, Veilig Thuis en de gecertificeerde instellingen. En ook met een crisisinterventieteam, ervaringsdeskundigen en soms andere betrokken experts, zoals een vrouwenopvang of de geestelijke gezondheidszorg. Belangrijk daarbij is steeds de brede blik op de situatie van een gezin, zodat de gezinnen zo goed mogelijk geholpen en begeleid worden. In de zoektocht naar optimale aansluiting komen in de proeftuinen vragen op als: Welke informatie mag door wie worden meegenomen? Hoe zorgen we dat de informatie zo vroeg mogelijk van goede kwaliteit is? Hoe zijn kinderen en hun ouders het meest gebaat bij de betrokkenheid van de organisaties? Welke rechtsbescherming hebben zij daarbij nodig?

We hebben de afgelopen jaren in proeftuinen en andere initiatieven gezien dat doordat de medewerkers meer over de organisatiegrenzen heen kijken en elkaar beter leren kennen, de lijntjes tussen de organisaties korter worden en meer begrip ontstaat over rollen en verwachtingen. Ook zien we in proeftuinen het belang van meer uniformiteit in werkwijzen en meer eenheid van taal. Iedereen praat met dezelfde woorden, maar bedoelt iets anders en vergelijkbare gezinnen krijgen met andere hulp en methodieken te maken in verschillende regio’s. Hierin zetten we belangrijke eerste stappen.

Eerder gaven we aan dat het voor het slagen van de verbeteringen in de jeugdbescherming het versterken van de lokale teams noodzakelijk is. Hier zien we goede ontwikkelingen in. Daarnaast blijft punt van zorg of gemeenten kunnen zorgen voor een voldoende passend en beschikbaar hulpaanbod voor de meest kwetsbare kinderen en gezinnen. De RvdK heeft ten aanzien van het Toekomstscenario zorgen over de schaalbaarheid van de beproefde werkwijzen. Enerzijds omdat de RvdK ziet dat gezinnen in de proeftuinen (nog) niet representatief zijn voor de gezinnen met complexe problematiek die de RvdK landelijk ziet in beschermingsonderzoeken. Daarnaast vraagt de werkwijze in de proeftuinen een intensieve betrokkenheid van professionals en heeft de RvdK zorgen of dit op landelijke schaal haalbaar is.

De opdrachtgevers van het Toekomstscenario beraden zich op dit moment over de vervolgstappen, nu voor de stelselwijziging in de Voorjaarsnota 2025 geen middelen zijn gereserveerd. De RvdK blijft hierover met hen in gesprek.

Bescherming | Initiatieven & cijfers

Initiatieven & cijfers

Bescherming: cijfers