Toekomstscenario: zorgen RvdK over rechtsbescherming en rechtsgelijkheid kind
Het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming is gestuurd aan de Tweede Kamer. De opdrachtgevers van het Toekomstscenario -de ministeries van VWS en JenV, en de VNG- willen hiermee het stelsel van jeugdbescherming eenvoudiger en gezinsgerichter te maken. Ook moet voor cliënten duidelijk zijn wie wat doet. De Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) staat achter het idee van integrale en vlotte benadering van kind en gezin; als ouders betere hulp krijgen, helpt dit kinderen. De RvdK heeft tegelijkertijd ook zorgen over de rechtsbescherming en rechtsgelijkheid van kinderen en ouders.
Het Toekomstscenario richt zich niet alleen op het kind. Het richt zich op de aanpak van onveiligheid en ontwikkelingsbedreiging in huishoudens, in de leeftijd van 0 tot 100 jaar. Het scenario wil kennis vanuit verschillende organisaties op het gebied van veiligheid samenbrengen. Het schetst een toekomstbeeld waarin een huishouden met problemen hulp krijgt van een vaste professional of een vast duo van professionals. De Lokale Teams van gemeenten spelen hierin steeds een centrale rol. Nieuw zijn Regionale Veiligheidsteams. Deze worden ingezet wanneer situaties in huishoudens onveilig zijn of er een ontwikkelingsbedreiging speelt. Het Lokale Team werkt dan samen met het Regionale Veiligheidsteam. Volgens het scenario wordt het overgrote deel van de taken van Veilig Thuis, de RvdK en Gecertificeerde Instellingen (GI’s) samengebracht in de Regionale Veiligheidsteams. Uit het scenario blijkt niet hoe en op welke schaal de te vormen onderdelen worden georganiseerd. Ook is niet duidelijk hoe zij worden aangestuurd, gecontroleerd en gefinancierd.
Rechtsbescherming en rechtsgelijkheid
De RvdK erkent de problemen die er zijn in het jeugdstelsel. Denk aan wachttijden, het niet beschikbaar zijn van passende hulp en de onduidelijkheid en onzekerheid voor gezinnen. De RvdK ziet voordelen in het samenbrengen van uitvoeringstaken van de GI’s en VT, waarbij de professional onderzoek doet, hulpverlening uitvoert en na afsluiting van de hulp monitort of de situatie veilig blijft. Ook in het terugdraaien van de marktwerking van de GI’s is volgens de RvdK een pluspunt. Dit levert rust en stabiliteit bij de GI’s op, wat goed is voor de gezinnen.
De RvdK maakt zich zorgen over de rechtsbescherming en rechtsgelijkheid van het kind. “In het toekomstscenario worden de toegang én de regie op verplichte maatregelen voor ouders en kinderen -het ‘gedwongen kader’- gedecentraliseerd. Dit wordt overgedragen aan een nieuwe bestuurslaag van samenwerkende gemeenten. Wij vragen ons af hoe decentraal uitvoering wordt gegeven aan de fundamentele rijksoverheidstaak om de kinderrechten te beschermen en justitieel in te grijpen in het privéleven van kinderen en ouders,” zegt Herke Elbers, algemeen directeur van de RvdK. “Dit is zo ingrijpend in het leven van een kind en zijn gezin. Hoe wordt gezorgd voor eenduidige rechtsbescherming en rechtsgelijkheid voor kinderen overal in Nederland? Hoe waarborg en bestuur je dat? En hoe zit het met het waarborgen van onafhankelijk onderzoek en advies aan de rechter?”
De RvdK mist in het scenario de noodzakelijke verbinding met justitiepartners OM, Rechtspraak, politie en Reclassering. Elbers: “Het scenario is een stip op de horizon. Er zijn veel kinderen die nu hulp en rechtsbescherming nodig hebben. Daarom zitten we niet stil en nemen we nu stappen om het jeugdbeschermingsstelsel te verbeteren. Dat doen we door goed en slim samen te werken met onze ketenpartners, en we werken aan betere resultaten in ons eigen werk. Ook denkt de RvdK tijdens het vervolgtraject actief mee over de vraag of, en zo ja hoe rechtsbescherming en rechtsgelijkheid op goede wijze kan worden verankerd.”
Grote systeemverandering
Het scenario beschrijft een grote systeemverandering die gerealiseerd zou moeten worden in een ontwikkelperiode van 5 tot 10 jaar. De impact en uitvoerbaarheid van deze verandering zijn volgens de RvdK nog helemaal niet goed in beeld gebracht. Elbers: “Wij vragen ons af of de gewenste verbeteringen niet beter eerder gerealiseerd kunnen worden met een intensievere samenwerking tussen het justitieel en het sociaal domein binnen het huidige stelsel. Dat kan nu al en daar werken we aan, samen met onze ketenpartners.” Het scenario lost naar het idee van de RvdK het grootste probleem niet op: het gebrek aan tijdige en passende hulp voor kinderen en gezinnen, zoals dat onder meer ook door de Inspecties J&V en IGJ is gesignaleerd. Daarnaast moeten lokale teams voldoende zijn toegerust op hun taak; het geven van hulp aan kinderen op vrijwillige basis. Dit is en blijft een cruciaal onderdeel van het jeugdstelsel. Deze hulpverlening via de huidige wijkteams of sociale teams moet nu al extra aandacht krijgen.
Vervolg
Vanaf april starten de opdrachtgevers een consultatieronde. Stakeholders, professionals, cliëntenorganisaties, deskundigen en andere betrokken partijen kunnen hun input en reactie op het scenario geven. De RvdK levert ook een bijdrage aan de consultatieronde. Daarnaast geeft de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) advies.
De input die tijdens de consultatieronde wordt ingebracht, wordt verwerkt in het scenario en de vervolgstappen. Naar verwachting wordt in het najaar de opgehaalde informatie gepubliceerd. Besluitvorming over het scenario is aan het volgende kabinet.
Update 17 juni 2021
De RvdK heeft input gegeven op het toekomstscenario, deze reactie is openbaar. Bekijk alle reacties die zijn gegeven op het toekomstscenario via https://www.internetconsultatie.nl/toekomstscenario